به گزارش بنکر (Banker)، نشریه انگلیسی فایننشال تایمز از معتبرترین و قدیمی‌ترین نشریه‌های اقتصادی جهان که خوانندگان پرشماری در میان بازرگانان و سرمایه‌گذاران جهانی دارد نیز از نگاه و دوربین کارشناسان خود تصویری از جهان را ارائه کرده است. به گزارش اتاق بازرگانی ایران با توجه به تحولات پیش‌بینی شده و گمانه‌زنی‌های کارشناسان این نشریه می‌توان دید ایران در کجای جهان اقتصادی باید بایستد.
دقت در آنچه کارشناسان این نشریه درباره آنها نوشته‌اند نشان می‌دهد ایران و داستان توافق هسته‌ای که چند سال پیش با گروه کشورهای ۱+۵ در زمره مهم‌ترین مسائل امروز جهان و در سرشت و سرنوشت سال ۲۰۲۱ اهمیت قابل اعتنایی دارد. واقعیت این است که مقام‌های دولتی روی برگشت آمریکا به برجام حساب باز کرده و بر اساس اینکه از شدت تحریم‌های صادرات نفت کاسته خواهد شد، بودجه ۱۴۰۰ را تنظیم کرده‌اند. این نشریه در گزارشی نظرات اعضای تحریریه خود درباره نااطمینانی‌های بزرگی از جمله سرنوشت برجام، توافق تجاری آمریکا و چین، قیمت نفت، واکسیناسیون عمومی و … را جویا شده است.
واکسن
یک سال قبل هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که ویروس کرونا جهان را به یک بحران کم‌سابقه بکشاند؛ اما این اتفاق رخ داد و اکنون جهان در حالی وارد سال ۲۰۲۱ شده است که ویروس کرونا همچنان قربانی می‌گیرد و به اقتصاد جهانی هزینه تحمیل می‌کند. همه‌گیری ویروس کرونا باعث شد که بسیاری از محاسبات کلان اقتصادی به هم بخورد و بسیاری از پیش‌بینی‌ها نقش بر آب شود. در نظرسنجی سال گذشته فایننشال‌تایمز تنها ۱۸ درصد از شرکت‌کنندگان پیش‌بینی کرده بودند که اقتصاد آمریکا در سال ۲۰۲۰ وارد رکود می‌شود، اما همه‌گیری کرونا رکودی کم‌سابقه را برای آمریکا و دیگر اقتصادهای جهان اعم از توسعه‌یافته، نوظهور یا در حال‌توسعه رقم زد. البته در یک سال گذشته علاوه بر بحران کرونا، نااطمینانی‌های دیگری نیز درباره جنبه‌های مختلف اقتصاد جهانی و عوامل تاثیرگذار بر آن وجود داشته است که اعضای تحریریه نشریه فایننشال تایمز پیش‌بینی خود درباره این نااطمینانی‌ها را نیز ارائه کرده‌اند. در ایران متاسفانه هنوز درباره اینکه واکسن از کدام کشور تهیه شود و از چه زمانی و با کدام توزیع جمعیتی تزریق شود، به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.
توافق تجاری آمریکا و چین
رعنا فروهر: نه! اگرچه جهان شاهد لحن مسالمت‌آمیزتری میان دولت بایدن و چین خواهد بود، به نظر نمی‌رسد که امسال هیچ‌یک از اختلافات بنیادی میان دو کشور، از اتهام نقض مقررات سازمان تجارت جهانی گرفته تا استانداردهای کاری و زیست‌محیطی و همچنین قوانین مرتبط با غول‌های فناوری و اقتصاد دیجیتال، حل‌وفصل شود. جو بایدن نمی‌تواند با چین نرم‌تر برخورد کند، زیرا می‌ترسد که حمایت ایالت‌های رقابتی را در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره از دست بدهد. چین نیز به رهبری رییس‌جمهور شی جین‌پینگ اعلام کرده است که می‌خواهد تا سال ۲۰۳۵ از فناوری‌ها و زنجیره‌های تامین آمریکایی مستقل شود. به این ترتیب روند «یک جهان، دو نظام» بر جهان غالب خواهد شد.
ایران در سال ۲۰۲۰ تلاش کرد از جنگ سیاسی چین و آمریکا یک دوقطبی شبیه دوقطبی‌های پیشین روسیه و انگلستان بسازد و از شکاف تجاری و سیاسی این دو کشور استفاده کند و برخی از زخم‌های تحریم و منزوی شدن نسبی را جبران کند، با توجه به تحلیل تایمز مالی به نظر می‌رسد این شکاف هنوز وجوددارد وتهران می‌تواند از مزیت نزدیک شدن به پکن برای فشار به آمریکا استفاده کند.
آیا اقتصاد هند به سطح پیش از بحران کرونا بازخواهد گشت؟
ایمی کازمین: بله! هند به‌شدت از محدودیت‌های سختگیرانه مرتبط با ویروس کرونا آسیب دید. تولید ناخالص هند در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن سقوط بی‌سابقه ۲۴ درصدی را تجربه کرد. برآورد می‌شود که اقتصاد هند در سال ۲۰۲۰ حدود ۹ درصد نسبت به سال ۲۰۱۹ کوچک‌تر شده باشد، اما از سوی دیگر پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که اقتصاد هند در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۰ درصد رشد خواهد کرد. البته این بازگشت با دگرگونی بزرگی همراه خواهد شد؛ شرکت‌های بزرگ که از سرمایه و منابع مالی بیشتری برخوردارند، سهم بیشتری از بازار را از آن خود خواهند کرد و افزایش سهم آنها از بازار به قیمت کاهش سهم کسب‌وکارهای خانوادگی خواهد بود. با وجود بهبود قابل توجه آمارهای کلان اقتصادی، بسیاری از خانوارها و کسب‌وکارهای کوچک همچنان در مشقت به سر خواهند برد و این مساله می‌تواند مانعی برای رشد اقتصادی هند در بلندمدت باشد.
آمریکا به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران برمی‌گردد؟
اندرو انگلند: بله! جو بایدن رییس‌جمهور منتخب آمریکا می‌گوید که اگر ایران به رعایت کامل تعهداتش در برجام بازگردد، واشنگتن نیز به این توافق بازخواهد گشت. حسن روحانی رییس‌جمهور ایران نیز می‌گوید که اگر آمریکا تحریم‌های خود علیه ایران را بردارد، تهران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را در راستای برجام کاهش خواهد داد. آقای روحانی معمار این توافق بوده و سرنوشت آن نقشی تعیین‌کننده در میراثی که وی از خود بر جای می‌گذارد، خواهد داشت. اما اگر مخالفان حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه ژوئن (خرداد) به پیروزی برسند- که انتظار می‌رود چنین باشد- اوضاع پیچیده‌تر خواهد شد.
آیا اکثریت جمعیت ۵ میلیارد نفری افراد بزرگسال جهان واکسینه خواهند شد؟
سارا نویل: نه! اگرچه دولت‌ها و مقامات بخش سلامت به این نتیجه رسیده‌اند که واکسیناسیون گسترده و موفق جهانی تنها راه توقف شیوع کووید۱۹ است، اما به نظر می‌رسد بحث گستره پوشش همچنان یک نقطه اختلاف میان کشورهای ثروتمند و فقیر جهان باشد. البته تلاش‌هایی برای رفع این اختلافات در جریان است؛ کوواکس که یک طرح ابتکاری جهانی برای دسترسی برابر به ایمنی (واکسن کرونا) است، به توافقاتی برای تامین حدود دو میلیون دُز واکسن دست یافته است. اما دشواری‌های لجستیکی و احتمالاً کمبود منابع مالی باعث خواهد شد که برخی کشورهای نیازمند، برای اجرای برنامه‌های واکسیناسیون گسترده دچار مشکل شوند. علاوه بر این، حتی در کشورهایی مانند بریتانیا و آمریکا نیز تردید برای واکسن زدن-که یک مساله کلیدی در سال ۲۰۲۱ به شمار می‌رود- تلاش‌ها برای واکسیناسیون اکثریت غالب شهروندان را دچار مشکل خواهد کرد.
آیا سال ۲۰۲۱ نقطه عطفی برای خودروهای برقی خواهد بود؟
جان گپر: بله! افزایش فروش خودروهای برقی در چین به کمک یارانه‌های دولتی طی سال‌های اخیر امیدواری‌های کاذبی را ایجاد کرده بود. اما این بار فروش وسایل نقلیه برقی در آلمان و کشورهای اسکاندیناوی پیشرفت غیرمنتظره‌ای داشته و استفاده از خودروهای دیزلی رو به کاهش نهاده است. بانک مورگان استنلی پیش‌بینی می‌کند که فروش جهانی وسایل نقلیه برقی در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت. این اتفاق خواهد افتاد و نسبت فروش خودروهای برقی به کل خودروهای نو فروخته شده در جهان، از ۲/۳ درصد در سال ۲۰۲۰ به حدود پنج درصد در سال ۲۰۲۱ خواهد رسید.
آیا مجموع ارزش بازار پنج غول فناوری آمریکا از هشت تریلیون دلار فراتر خواهد رفت؟
ریچارد واترز: بله! با توجه به اینکه مجموع ارزش بازار این شرکت‌ها طی دو سال اخیر بیش از دو برابر شده و به هفت تریلیون دلار رسیده است و از طرفی نهادهای رگولاتوری در اطراف این شرکت‌ها دیده می‌شوند، شاید چنین به نظر برسد که زمان خروج از سهام این شرکت‌ها فرارسیده است. اما پنج غول فناوری- اپل، مایکروسافت، آمازون، آلفابت و فیس‌بوک- بهتر از اغلب شرکت‌ها بر این بحران فائق آمده‌اند.
جف بیزوس، مدیرعامل آمازون و ثروتمندترین فرد جهان، شاهد افزایش چشمگیر ثروت خود بوده است. انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۱ مجموع درآمد این پنج شرکت نسبت به سال گذشته ۱۳ درصد یعنی ۱۶۰ میلیارد دلار افزایش یابد و در شرایطی که جهان تلاش می‌کند همه‌گیری کرونا را پشت سر بگذارد، این یک رقم درخشان خواهد بود. با در نظر گرفتن اینکه این شرکت‌ها به دنبال جایی برای سرمایه‌گذاری مازاد نقدینگی خود هستند، برای سرمایه‌گذاران سخت خواهد بود که در برابر چنین رشد تضمین‌شده‌ای مقاومت کنند.
آیا قیمت نفت بالاتر از ۵۰ دلار در هر بشکه تثبیت خواهد شد؟
آنجلی راوال: بله! آغاز برنامه‌های واکسیناسیون گسترده جان تازه‌ای به بازار نفت داده است.
اما آیا پس از ماه‌ها قرنطینه و ممنوعیت سفر که به کاهش مصرف و قیمت نفت منجر شد، آیا این خوش‌بینی پابرجا خواهد ماند؟ همچنان که اقتصاد جهانی بهبود می‌یابد، مصرف نیز افزایش خواهد یافت. این افزایش مصرف احتمالاً هرگونه افزایش تولید نفت در کشورهای اوپک، روسیه و متحدان آنها که سال گذشته کاهش بی‌سابقه‌ای را در سطح تولید خود اعمال کردند، جبران می‌کند.
اگرچه اتحاد آنها شکننده به نظر می‌رسد، اما بدترین سناریوی ممکن این خواهد بود که میلیون‌ها بشکه نفت بدون هیچ محدودیتی روانه بازار شود.
البته با توجه به اینکه تولیدکنندگان نفت مایل نیستند سقوط دیگری در قیمت‌ها رخ دهد، احتمالا هرگونه افزایش تولید نفت با روند بهبود تقاضا همخوانی خواهد داشت. در صورتی که ایران بتواند تحریم نفتی را بردارد تازه به جایی می‌رسد که در شرایط رکود صادرات جهانی نفت جایی برای خود دست و پا کند.
