انتظارات تورمی در بازار ارز قابل کنترل است؟

بانک مرکزی با مدیریت بازار ارز و ایجاد بازاری شفاف و کارآمد می‌تواند اثرات التهابات کوتاه‌مدت و میان‌مدت را از طریق معاملات شفاف و بدون رانت تا حد زیادی کاهش دهد و اطمینان لازم را به بازار برای تأمین ارز در مقدار کافی ارائه کند.

به گزارش بنکر (Banker)، ارزش پول ملی یک کشور معمولاً توسط داده‌های تاریخی اقتصاد کلان، شامل نرخ تورم و تولید ناخالص داخلی، تعیین می‌شود.

اما در زمان بروز شوک در بازار ارز، نوسانات زیادی ممکن است رخ دهد که ارتباطی با داده‌های کلان اقتصادی ندارد و عمدتاً ناشی از انتظارات تورمی است.

قیمت‌ها همچنان روند افزایشی خواهند داشت

انتظارات تورمی به معنای این است که افزایش نرخ تورم باعث می‌شود مردم تصور کنند که قیمت‌ها در آینده نیز افزایش خواهد یافت.

این تصور می‌تواند باعث افزایش تقاضا برای افزایش حقوق و دستمزد و نیز تبدیل نقدینگی به دارایی‌های دیگر شود و به چنین ایده‌ای نپرداختن به تعویق خریدها منجر گردد.

در این شرایط، کسب‌وکارها نیز برای پاسخ به افزایش دستمزدها و تقاضای زیاد، قیمت‌های خود را بالا می‌برند.

این امر در صورتی که به درستی مدیریت نشود، ممکن است منجر به افزایش واقعی تورم گردد.

به همین دلیل، انتظارات تورمی یک عامل کلیدی در تصمیم‌گیری‌های سیاست پولی به شمار می‌رود .

با توجه به فاصله زیاد بین تورم واقعی و انتظارات تورمی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، ضرورت مدیریت و کنترل این انتظارات توسط مدیران اقتصادی به وضوح احساس می‌شود.

در بسیاری از کشورها، سطح تورم معمولاً کمتر از آن چیزی است که مردم انتظار دارند.

در کشورهای در حال توسعه، انتظارات تورمی ممکن است تحت تأثیر تجربیات تاریخی منفی از تورم‌های بالا قرار گیرد.

تحقیقات نشان داده است که انسان‌ها تمایل دارند به اخبار منفی واکنش بیشتری نشان دهند.

بدین معنا که حتی اگر تأثیر واقعی یک خبر بد تنها دو درصد باشد، انتظارات تورمی آن می‌تواند به ۱۰ درصد برسد و این مسأله موجب می‌شود که تورم واقعی به دلیل انتظارات تورمی بیش از حد افزایش یابد.

اقدامات بانک مرکزی در مدیریت انتظارات تورمی

در چنین شرایطی، سوال این است که بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار پولی چه اقداماتی می‌تواند برای مقابله با انتظارات تورمی انجام دهد؟

تجربه‌ها نشان می‌دهد که وجود اخبار منفی، مانند تحریم‌های اقتصادی، اگر دولت نتواند شوک‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت را با سیاست‌های مناسب مدیریت کند، می‌تواند انتظارات تورمی را به افزایش واقعی تورم منجر سازد.

در چنین وضعیتی، قیمت دارایی‌ها به صورت زنجیرگونه افزایش می‌یابد.

اما اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات مناسب می‌تواند این چرخه معیوب بین تورم، افزایش نرخ ارز و افزایش بلندمدت تورم را متوقف کند.

در این راستا، بانک مرکزی با مدیریت بازار ارز و ایجاد بازاری کارآمد و شفاف، می‌تواند اثرات التهابات کوتاه‌مدت و میان‌مدت را از طریق معاملات شفاف و بدون رانت کاهش دهد.

مرکز مبادله با راه‌اندازی بازار ارز توافقی، هدف دارد تا اثر شوک‌های گذرا را در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تا حد زیادی کاهش دهد.

هرچند قبل از راه‌اندازی این بازار، اقدامات سیاستی بانک مرکزی شامل سیاست تثبیت و نظارت بر کنترل ترازنامه بانک‌ها و مدیریت نرخ رشد پایه پولی و نقدینگی به همراه تشکیل کمیته ارزی و ایجاد صندوق تثبیت ارز، به بهبود وضعیت بازار ارز کمک کرده بود، اما به علت عدم شفافیت و کارایی در مبادلات ارزی، کارایی لازم را نداشت.

بنابراین، بانک مرکزی ایجاد بازار ارز توافقی را به عنوان یک بازار رسمی برای سیاست‌گذاری در حوزه ارز مورد توجه قرار داده است.

این بازار می‌تواند با کشف قیمت ارزهای خارجی در یک فضای رقابتی و شفاف، با مشارکت صادرکنندگان و واردکنندگان، بازار را مدیریت کند.

همچنین با نظارت بر رفتار صادرکنندگان در فروش عایدی ارزی و نیاز واقعی واردکنندگان به ارز، بانک مرکزی می‌تواند سیاست‌ها و تصمیمات دقیق‌تری اتخاذ کند.