بررسی دلایل افزایش قیمت ارز در بازار طی هفته‌های اخیر، نشان‌دهنده تأثیر عوامل برون‌زا و درون‌زا بر این موضوع است.
به گزارش بنکر (Banker)، قیمت دلار در این مدت با نوسانات قابل توجهی مواجه شد و این امر سبب ثبت رکورد جدیدی در بازار ارز گردید.
در آخرین روز هفته گذشته، قیمت دلار برای نخستین بار به کانال 80 هزار تومان وارد شد، هرچند که مجدداً به کانال 79 هزار تومان بازگشت.
افزایش قیمت دلار همچنین رکوردی جدید برای سکه نیز ثبت کرد؛ به‌طوری که سکه در بازار تهران در روز پنجشنبه به قیمت 56 میلیون تومان رسید و هر گرم طلای 18 عیار نیز با قیمت 5 میلیون و 120 هزار تومان معامله شد.
عوامل متعددی بر افزایش قیمت ارز تأثیرگذار هستند و تشخیص اینکه کدام عامل به‌تنهایی در تشدید نوسانات صعودی مؤثر بوده، روش مناسبی برای تحلیل این وضعیت نمی‌باشد. به همین دلیل، نمی‌توان افزایش قیمت دلار را به یک متغیر خاص محدود کرد.
زمانی که قیمت ارز در مسیر صعودی قرار می‌گیرد، در واقع نتیجه تأثیرات مختلف و متعددی است که شاید یک عامل خاص به‌عنوان شوک، فشار افزایشی قیمت را تشدید کند.
دلایل افزایش اخیر قیمت ارز ناشی از ترکیبی از عوامل برون‌زا و درون‌زا است که در این گزارش به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
نگرانی‌ها از کاهش درآمدهای ارزی به دلیل تشدید تحریم‌ها
در هفته‌های اخیر افزایش قیمت دلار در بازار، عمدتاً به دلیل نگرانی‌ها از تنش‌های سیاسی و نظامی و تشدید تحریم‌ها رخ داده است که تأثیر منفی بر درآمدهای ارزی کشور گذاشته است. این نگرانی‌ها به عنوان دلایل غیراقتصادی افزایش قیمت ارز شناسایی می‌شوند و ضرورت دارد که سیاست‌گذاران، با شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی مناسب، نگرانی‌های عمومی را کاهش دهند.
رشد نرخ ارز نیما و تأثیر آن بر بازار آزاد
تصمیم دولت برای افزایش نرخ ارز نیما و نزدیک کردن آن به نرخ بازار آزاد، به عنوان یکی از سیگنال‌های منفی برای بازار ارز، تأثیر قابل توجهی در افزایش نرخ دلار در بازار آزاد داشته است. نرخ ارز نیما که شش ماه پیش حدود 42 هزار تومان بود، با انتقال آن به بازار توافقی، به بیش از 64 هزار تومان رسیده است و برخی کارشناسان این تغییر را عامل اصلی رشد نرخ دلار در بازار آزاد می‌دانند.
تأثیر تقاضای فصلی در نوسانات ارزی
از جمله عوامل درون‌زای مؤثر در افزایش قیمت ارز به تازگی، اثرات فصلی است که معمولاً موجب افزایش تقاضا به دلیل تسویه‌های مالی و تعطیلات می‌شود. در شهریورماه و در آستانه سال نو میلادی، تقاضای خرید ارز برای سفرهای خارجی افزایش می‌یابد و این موضوع به نوبه خود فشارهای بیشتری به بازار ارز وارد می‌کند.
نزدیکی به سال نو چینی و افزایش تقاضا
همچنین، در سال‌های اخیر شاهد افزایش تقاضا در ایام پیش از سال نو چینی نیز بوده‌ایم که این مسأله ناشی از افزایش مراودات مالی بین ایران و چین است. از 8 تا 19 بهمن‌ماه، به‌خصوص به دلیل تسویه‌های مالی، تقاضا در بازار ارز افزایش می‌یابد.
افزایش خرید ارز برای تأمین اجناس شب عید
افزایش تقاضای خرید ارز به منظور تأمین کالاهای شب عید در سه ماه پایانی سال از دیگر عوامل مؤثر در افزایش خریدهای فصلی است. نزدیک شدن به ایام نوروز و تقاضای بالای خرید برای تأمین کالاها، منجر به افزایش تقاضا برای خرید ارز می‌شود. هم‌زمانی این عوامل معمولاً منجر به افزایش قیمت ارز در این مدت خواهد شد، اگرچه با آغاز تعطیلات سال نو میلادی در 8 دی‌ماه، انتظار می‌رود میزان تقاضا کاهش یابد.
رفع تعهد ارزی صادرکنندگان و تأثیر آن بر بازار
همچنین، هنگامی که مهلت رفع تعهد ارزی صادرکنندگان به پایان می‌رسد، تقاضا برای خرید ارز در بازار غیررسمی افزایش می‌یابد. صادرکنندگانی که قبلاً ارز خود را فروخته‌اند، برای تأمین نیاز خود به خرید از بازار غیررسمی روی می‌آورند. با نزدیک شدن به مهلت انتقال معاملات نیما به سامانه ارز تجاری در 30 دی‌ماه، انتظار می‌رود تقاضا در این بخش به شدت افزایش یابد، به ویژه در مورد درهم امارات.
تأثیر افزایش قیمت انرژی بر نوسانات ارزی
اخبار مربوط به افزایش قیمت حامل‌های انرژی، نگرانی‌ها و انتظارات تورمی را در بازار ارز تشدید کرده است. احتمال برنامه‌های دولت برای قیمت‌گذاری این حامل‌ها، ایجاد عدم قطعیت‌هایی در بازار ارز نموده است. لازم است دولت با شفاف‌سازی و اطمینان‌بخشی به مردم، این نگرانی‌ها را کاهش داده و از بروز شوک‌های نوسانی در بازار ارز جلوگیری نماید.
