این اختلاف می‌تواند ناشی از اجرای قانون کار، سایر مقررات کار، موافقت‌نامه‌های کارگاهی یا پیمان‌های دسته‌جمعی باشد. این مطلب درباره چگونگی طرح شکایت کارگران مطابق مواد قانون کار است؛ اما مشاوره تلفنی حقوقی با متخصصان روابط کار و کارگری بنیاد وکلا مسیر شما را کوتاه می‌کند و بهترین راهکار قانونی را پیش پای شما می‌گذارد.
طرح شکایت کارگران در حقوق کار
طبق ماده ۱۵۷ قانون کار اولین مرحله حل اختلاف سازش میان کارفرما و کارگر یا کارگران است که می‌تواند از طریق گفتگوی مستقیم میان طرفین دعوا یا با واسطه شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی کارگران یا نماینده قانونی کارگران، هرکدام که در آن واحد کار وجود دارد، حل‌وفصل گردد. اگر این صلح و سازش برقرار نشد حل اختلاف به مراحل بعدی کشانده می‌شود چه می شود؟
مراجع رسیدگی به شکایت کارگری
به طور کلی دو مرجع رسیدگی به شکایات وجود دارد:
۱. مراجع حل اختلافی که در قوانین مانند قانون کار پیش‌بینی شده است؛ ۲
. انواع مراجع ذی‌صلاح قوه قضائیه، مانند دیوان عدالت اداری، انواع محاکم دادگستری و شوراهای حل اختلاف تحت نظارت دادگستری.
در قانون کار، برای شکایات مبتنی بر قانون کار و قراردادهای فردی یا جمعی وابسته به آن، دو مرجع رسیدگی به ترتیب زمانی تعریف شده است:
۱. هیأت تشخیص بدوی؛
۲. هیأت حل اختلاف.
در ادامه خواهیم دید که در مجموع ۴ مرجع طرح دعوای کار و کارگری، اعم از موضوعات قانون کار یا دیگر قوانین، وجود دارد اما بیشترین مورد طرح دعوا مربوط به هیأت حل اختلاف است که درباره آن بیشتر توضیح داده خواهد شد.
● ۱. هیأت تشخیص بدوی
اولین مرجع رسیدگی به اختلاف کارفرما و کارگر هیات تشخیص بدوی است که سه عضو دارد: ۱. نماینده اداره کار محل، ۲. نماینده کارگران استان، ۳. نماینده مدیران صنایع استان که نماینده کارفرمایان شناخته می‌شود.
بر اساس ماده ۱۵۹ قانون کار آرای هیأت تشخیص، ظرف ۱۵ روز پس از ابلاغ، از سوی طرفین دعوا قابل‌اعتراض و تجدیدنظر است و اگر اعتراض نشود لازم‌الاجراست و به اجرای احکام دادگستری ارسال می‌شود. چون ترکیب این هیأت سه‌نفره است با دو رای یکسان حکم صادر می‌شود. البته طبق قانون نظرات اعضای هیأت تشخیص باید در پرونده ثبت شود.
شیوه اعتراض هم طبق ماده ۱۵۹ باید کتبی باشد و به هیأت حل اختلاف تقدیم گردد. همچنین طبق تبصره ماده ۱۵۸ اگر رای صادره هیأت تشخیص اخراج کارگر باشد وی حق دارد به هیأت حل اختلاف مراجعه کند و اقامه دعوا کند.
● ۲. هیأت حل اختلاف
همان‌طور که گفته شد اعتراض و درخواست تجدیدنظر به آرای هیأت تشخیص بدوی، در هیأت حل اختلاف رسیدگی می‌شود. طبق ماده ۱۶۰ قانون کار این هیأت در سطح استان تشکیل می‌شود و ۹ عضو دارد: ۳ نماینده کارگران، ۳ نماینده کارفرمایان و ۳ نماینده دولت شامل مدیر کل کار، فرماندار و رئیس دادگستری محل یا نمایندگان آنها که البته نمایندگان فرماندار و رئیس دادگستری برای ۲ سال انتخاب می‌شوند.
جلسات هیأت حل اختلاف طبق ماده ۱۶۱ قانون کار حتی‌الامکان پس از وقت اداری تشکیل می‌شود و بر اساس ماده ۱۶۲ برای رسیدگی به اختلاف، طرفین دعوا را رسماً و کتباً دعوت می‌کند. طرفین شکایت می‌توانند خودشان حضور یابند یا نماینده تام‌الاختیار خود را به جلسه بفرستند. اگر طرفین دعوا یا نماینده آنها حضور نیابند، جلسات این هیأت برگزار و حکم صادر می‌شود مگر اینکه به تشخیص همین هیأت حضور آنها ضروری باشد که یک بار فرصت حضور داده می‌شود. البته طبق ماده ۱۶۳ قانون کار این هیأت می‌تواند از کارشناسان یا مسئولان و افرادی که به موضوع دعوا مرتبط هستند دعوت کند و به نظر آنها گوش کند.
پس از وصول اعتراض کتبی، هیأت حل اختلاف ۱ ماه فرصت دارد رسیدگی و حکم خود را صادر کند. حکم این هیأت لازم‌الاجراست و به اجرای احکام دادگستری ارسال می‌شود.
گفتگوی آنلاین با متخصصان حقوقی بنیاد وکلا در زمینه روابط کار و کارگری، به شما کمک می‌کند تا در کوتاه‌ترین زمان به بهترین راهکار قانونی برای حل‌وفصل مشکلات حقوقی ناشی از قانون کار برسید و نتیجه مطلوبی را بگیرید.
● ۳. دیوان عدالت اداری
بر اساس ماده ۱۱ قانون دیوان عدالت اداری (مصوب ۴ بهمن ۱۳۶۰) آرای قطعی هیات‌های حل اختلاف کارگر و کارفرما از جهت شکلی و رعایت قوانین و مقررات و مطابقت آرای صادره با قانون کار، در دیوان عدالت اداری قابل‌رسیدگی است. گفتنی است آخرین قانون کار ایران در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب و در ۱۴ اسفند ۱۳۶۹ اجرایی شده است.
● ۴. محاکم و اجرای احکام دادگستری
محاکم عمومی دادگستری مرجع دیگر رسیدگی به شکایت کارگران است. البته این شکایت مربوط به حوادث ناشی از کار و جرایم خارج از قانون کار است که در قوانین دیگر برایشان مجازات تعیین شده است. بازرسان کار یا کارشناسان بهداشت کار نیز می‌توانند نسبت به کارفرمای متخلف در دادگاه عمومی دادگستری طرع دعوا کنند.
گفتیم که احکام قطعی و لازم‌الاجرا هیات‌های تشخیص بدوی و حل اختلاف، طبق ماده ۱۶۶ قانون کار به اجرای احکام دادگستری ارجاع می‌شود. ازجمله اینکه اگر این حکم درباره اخراج کارگر بوده و به بازگشت وی رأی صادر شده است اجرای احکام ۱۰ روز به کارفرما فرصت می‌دهد تا کارگر را مشغول به کار کند و اگر حکم مربوط به طلب کارگر باشد به کارفرما ۱ ماه فرصت پرداخت می‌دهد و در صورت خودداری وارد مرحله توقیف اموال می‌شود.
شیوه طرح شکایت در هیأت‌های تشخیص بدوی و حل اختلاف
به دلیل گستردگی موضوعات قانون کار، شکایات و تقاضاهای کارگران از کارفرمایان یا برعکس نیز مختلف و متفاوت است؛ مانند اختلاف درباره عدم پرداخت حقوق و مزایا یا عیدی و پاداش، اضافه‌کاری، مرخصی‌ها و اخراج. طرح دعوا در هیأت تشخیص باید کتبی باشد و در آن موضوع اختلاف به صورت واضح و روشن بیان شود. همچنین متقاصی هنگام حضور در جلسه هیأت تشخیص باید مدارک و دلایل ادعای خود را همراه داشته باشد و تحویل دهد.
برای اعتراض به رأی هیأت تشخیص نیز شکایت و تقاضای تجدیدنظر باید کتبی و خطاب به هیأت حل اختلاف اداره کار محل باشد و در آن علاوه بر مشخصات فردی لازم است به تاریخ حکم هیأت تشخیص و واحد کارگری اشاره شود و دلایل و مدارک نیز پیوست تقاضای کتبی گردد.
نکته پایانی اینکه کارگران یا کارفرمایان، شکایت یا تقاضای تجدید نظر خود را برای طرح در هر یک از مراجع چهارگانه پیش‌گفته، بهتر است از طریق خدمت حقوقی تنظیم اوراق بنیاد وکلا انجام دهند و از حمایت کارشناسان حقوقی برجسته آن برخوردار گردند.
