از زمستان سال گذشته که اجرایی‌سازی قانون جدید چک مطرح شد، شاهد بودیم که مشکلات بسیاری پیرامون روند عملیاتی کردن این قانون به‌وجود آمد و به همین دلیل اجرای نهایی آن بارها به تعویق افتاد.
چک یکی از مهم‌ترین مواردی است که اقتصاد ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از کارمند و صنعتگر گرفته تا شرکت‌های بزرگ حقوقی همگی سر و کارشان به چک می‌افتد؛ بنابراین هر گونه اختلالی در روند صدور و وصول چک می‌تواند مراودات بانکی را کشور دچار مشکل کند و معیشت تعداد زیادی از خانوار ایرانی را تحت تاثیر قرار دهد.
درباره قانون چک هم کمیسیون پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران سال گذشته جلسه‌ای را با حضور نمایندگانی از بانک مرکزی برگزار کرد تا برای آموزش قوانین جدید کمک‌های لازم را ارائه کنند. مقامات بانک مرکزی هم در تعامل با اتاق بازرگانی دو نفر از کارشناسان خبره را به این نشست فرستادند تا جنبه‌های مختلف این قانون مورد بررسی قرار گیرد و نگرانی‌های اقشار جامعه نیز در نظر گرفته شد، اما در نهایت گزارشی که تهیه شد حقیقتا نگران‌کننده بود.
آموزش
یکی از مهم‌ترین مسائلی که درباره این قانون وجود دارد، موضوع آموزش است، زیرا این قانون به‌قدری مهم است که باید از طریق صداوسیما و در چندین برنامه از طریق شبکه‌های سراسری تلویزیون به‌طور دقیق و کامل به مردم آموزش داده شود، اما متاسفانه دیده شده که تنها به انتشار چند بروشور آموزشی بسنده کردند و پس از آن قانون را به اجرا گذاشتند و مردم با مشکلات بسیاری مواجه شدند.
کاستی‌های سامانه «صیاد»
یکی دیگر از مشکلات این قانون موضوع اعتبار چک است، چراکه اگر در این ساختار صادرکننده چک، آن را در سامانه ثبت نکند و گیرنده این کار را انجام دهد و چک وصول نشود، گیرنده چک امکان برگشت زدن چک را نخواهد داشت و در واقع آن چک به کاغذپاره‌ای تبدیل می‌شود که هیچ اعتباری ندارد. این موضوع باعث می‌شود قانون جدید چک زمینه را برای یک کلاهبرداری بزرگ فراهم کند.
در سامانه صیاد هم هیچ سازکاری برای پیگیری موارد چک‌های برگشتی تعریف نشده و عملا گیرنده در صورت پاس نشدن چک و خالی بودن حساب صادرکننده چک، دستش به هیچ جا بند نخواهد بود. در حالی که قوانینی در این زمینه وجود دارد تا از چنین سوءاستفاده‌هایی جلوگیری شود، با اجرای این قانون آن قوانین هم از اعتبار ساقط می‌شوند.
ظهرنویسی
یکی دیگر از مسائلی که افراد را در بازار و به‌طور کلی در جامعه دچار مشکل کرده، مسئله ظهرنویسی است.
در ساختار قبلی وقتی چکی ظهرنویسی می‌شد، در صورت پاس نشدن افراد می‌توانستند به تک‌تک کسانی که چک را امضا کرده بودند مراجعه کنند اما حالا امکان چنین کاری به هیچ وجه وجود ندارد.
دسترسی به اینترنت
موضوع دیگر این است که همه نقاط کشورمان به اینترنت دسترسی کامل و مناسبی ندارند. بسیاری هم حتی امکان استفاده از گوشی‌های همراه را ندارند، چراکه یا توانایی خرید آن را ندارند یا اینکه توانایی استفاده از آن به‌دلایل مختلف از جمله کم‌سوادی یا بی‌سوادی وجود ندارد. از طرفی هم اپلیکیشنی مختص ثبت چک‌ها تعبیه نشده تا بتوان روند این کار را تا جای ممکن ساده کرد.
در مجموع باید به تجارب ناموفق گذشته نگاه و با تامل بیشتری نسبت به این موضوع تصمیم‌گیری کرد. هرچند بالاخره این قانون به اجرای نهایی رسیده اما وقتی به تجربه سامانه آموزشی «شاد» که برای دانش‌آموزان سراسر کشور در دوران کرونا طراحی شده بود نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که باید با دقت بیشتری درباره سامانه صیاد عمل کنیم.
هنوز خاطرمان هست که بسیاری از دانش‌آموزان در مناطق کم‌برخوردار کشورمان با چه مشکلات دردآوری مواجه شدند و هنوز هم بسیاری از این مشکلات باوجود تلاش‌هایی که برای رفع آنها انجام شد، پابرجا هستند.
